KRAJOWE BIURO DS. PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII

Telefony Zaufania Narkomania

800 199 990 czynny codziennie  w godz. 16-21

Uzależnienia behawioralne     801 889 880  czynny codziennie    w godz. 17-22

KRYZYSOWY TELEFON ZAUFANIA116 123 czynny codziennie  w godz. 14-22

800 060 800 Infolinia Głównego Inspektora Sanitarnego

116 111  Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży

800 100 100 Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci

800 12 12 12  Dziecięcy telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka

ZAŻYWANIE DOPALACZY – RÓŻNORODNE EFEKTY I SKUTKI

Dopalacze mają działanie bardzo zbliżone do narkotyków. Objawów zatrucia się tymi środkami jest wiele. Trudno jednoznacznie stworzyć jednorodny profil osoby uzależnionej od dopalaczy, jak również od razu wywnioskować, że na jej zachowanie wpływ miało zażycie tych substancji psychoaktywnych. Bazują one bowiem na różnych składnikach oraz mogą dawać różnorodne efekty. Dopalacze to problem, z którym najczęściej boryka się młodzież w wieku 14-18 lat, a związany jest z dojrzewaniem psychicznym i społecznym. Uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych nie potrafią poradzić sobie z różnymi przeciwnościami i nawałem skrajnych emocji. Wówczas sięgają po dopalacze, dzięki którym można zagłuszyć umysł i na chwilę oderwać się od rzeczywistości. Taka opcja wydaje się młodzieży najlepszą ucieczką od problemów.

Dopalacze – objawy

Jakie mogą być objawy zażywania dopalaczy? Oto kilka najważniejszych, na jakie warto zwrócić uwagę. Jeśli chodzi o wygląd zewnętrzny, to uzależnionego wyróżniać może:

• zmieniona blada cera,
• owrzodzenia w okolicach nosa,
• utrata wagi,
• zaniedbanie higieny,
• przekrwione oczy,
• rozszerzone lub zwężone źrenice.

 Dopalacze wpływają również na zachowanie, powodując:

• zmienność nastrojów,
• izolowanie się od bliskich,
• napady złości i agresji,
• napady euforii,
• halucynacje,
• stany lękowe,
• napady paniki,
• obniżenie nastroju,
• problemy finansowe – wynoszenie przedmiotów z domu, kradzenie pieniędzy,
• zmianę dotychczasowych nawyków,
• bełkotliwą mowę,
• nietrzymanie moczu,
• brak kontroli nad innymi czynnościami fizjologicznymi,
• utratę zainteresowania ulubionymi zajęciami.

 Jeśli natomiast chodzi o chorobowe objawy zażywania dopalaczy, to mogą to być np.:

• omdlenia,
• osłabienia,
• nudności,
• zawroty głowy,
• oczopląs,
• problemy z oddychaniem,
• nadmierna potliwość,
• skoki temperatury,
• nagłe skoki ciśnienia,
• wymioty,
• biegunka,
• bóle ciała,
• nagłe problemy z zębami,
• niewydolność nerek,
• śpiączka,
• wysięk nosa
• zawał serca,
• udar mózgu,

Uzależnienie od dopalaczy w niektórych przypadkach prowadzi także do prób samobójczych. Różne zaburzenia psychiczne i fizyczne sprawić mogą, że osoby po zażyciu dopalaczy stanowić będą zagrożenie nie tylko dla siebie, ale również dla otoczenia.

Uzależnione dziecko – jak stwierdzić, że ma problemy z dopalaczami?

W sidła dopalaczy można wpaść równie łatwo jak narkotyków. Jak poznać, że uzależnione dziecko to nasz problem? Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na różne szczegóły, które pojawiły się w jego otoczeniu. Mogą to być np.:

• ciężki i słodkawy zapach unoszący się w pokoju,
• inny niż zwykle zapach ubrań,
• fifki, bibułki i urządzenia, za pomocą których można robić skręty,
• pudełeczka i słoiki, w których znajdują się nieznane substancje.

Jeśli masz podejrzenie, że twoje dziecko jest uzależnione od dopalaczy lub ktoś w Twoim otoczeniu ma taki problem, warto powiadomić służby medyczne oraz policję, a także skontaktować się z ośrodkiem uzależnień. W ten sposób dowiesz się, jak dalej postępować i na czym polega terapia uzależnień młodzieży. Walka z nałogiem nie będzie łatwa i krótka, ale tylko w ten sposób można uratować uzależnione dziecko od poważnych konsekwencji zdrowotnych, psychicznych czy nawet od śmierci.

OBJAWY ALKOHOLIZMU

Alkohol towarzyszy dorosłym w wielu różnych sytuacjach życiowych. Większość spotkań towarzyskich, w tym nierzadko również urodziny pociech, stanowią dobrą okazję do wypicia paru kieliszków. Powszechna aprobata wobec spożywania alkoholu bez względu na okoliczności, stanowi dla młodzieży jasny przekaz – jest to zachowanie dozwolone, a czasem może nawet wskazane.

Dlaczego młodzi ludzie sięgają po alkohol?

Decydującą rolę w tym obszarze odgrywają wzorce wyniesione z domu rodzinnego. Dzieci wychowujące się w rodzinach zmagających się z uzależnieniem od alkoholu są bardziej narażone na rozwój tej choroby.

Sięganie po napoje alkoholowe to również chęć poczucia się jak osoba dorosła. Czasem posiada związek z chęcią przypodobania się grupie rówieśniczej, udowodnienia swojej dojrzałości.

Nastolatek na wzór osób dorosłych spożywa alkohol, gdyż pragnie wywołać pożądane z jego punktu widzenia emocje lub uporać się z tymi niechcianymi. Upojenie alkoholowe wprowadza w stan euforii. Poprawia humor, dodaje pewności siebie. Pozwala na beztroskę, znosi poczucie samokontroli.

Kontakt z alkoholem bywa także wyrazem młodzieńczego buntu – przeciw zakazom rodziców, przyjętym konwencjom. Picie miewa wymiar eksperymentalny, wiąże się z doświadczaniem nowych rzeczy, przekraczaniem pewnych granic.

Pierwszy kontakt, a uzależnienie od alkoholu

W naszym kraju wiek inicjacji alkoholowej z każdym kolejnym rokiem ulega obniżeniu. Obecnie przypada on na 12 rok życia. To bardzo niepokojące dane, które pokazują jak ogromna jest skala tego problemu. Do uzależnienia od alkoholu u młodego człowieka może dojść już po 2 latach regularnego picia. Czy moment, na który przypada inicjacja ma tutaj decydujące znaczenie? Nie, liczy się również wielkość oraz częstotliwość przyjmowanych dawek. Ale pierwszy kieliszek może doprowadzić do wzrostu zainteresowania trunkami, a ono z koli stanowi spore ryzyko, że dojdzie do powstania nałogu alkoholowego w bardzo młodym wieku.

Objawy alkoholizmu u młodych ludzi

Na częste spożywanie alkoholu u młodzieży może wskazywać:

• problemy w szkole związane z nauką i zachowaniem;
• spadek zainteresowania zajęciami, które dotychczas postrzegane były jako atrakcyjne;
• częste zmiany nastroju (od pobudzenia do apatii);
• wzrost poziomu frustracji, napady gniewu, pojawienie się wrogości;
• unikanie bliskości oraz kontaktu z rodziną;
• zmiany dotychczasowych nawyków, na przykład związanych z jedzeniem lub zasypianiem;
• wzrost potrzeb finansowych, ciągły brak pieniędzy;
• nowi znajomi, które dziecko trzyma na dystans (nie chce o nich opowiadać);
• zapach alkoholu oraz błyszczące lub zaczerwienione oczy;
• zmiany w wyglądzie, czasem przejawiające się zaniedbaniem.

Zdarza się tak, że rodzice dostrzegają niepokojące zmiany zarówno w wyglądzie zewnętrznym, jak i sposobie funkcjonowania swoich dzieci, ale często nie kojarzą ich z objawami alkoholizmu. W naszym społeczeństwie to narkotyki przestawiane są jako największe niebezpieczeństwo, mniej natomiast mówi się o napojach alkoholowych jako o zagrożeniu dla zdrowia dzieci i młodzieży. Dlatego uzależnienie od alkoholu nierzadko rozwija się u nich zupełnie niepostrzeżenie.

Najczęstszymi powodami sięgania przez młodzież po środki psychoaktywne są:

• chęć zaspokojenia ciekawości,
• chęć bycia akceptowanym przez grupę rówieśniczą,
• udowodnienie przed rówieśnikami swojej „dojrzałości”,
• chęć odreagowania stresu, niepowodzenia,
• chęć pokonania wstydu i nieśmiałości w relacjach z rówieśnikami,
• obawa przed wykluczeniem,
• gwarancja „dobrej” zabawy.

Na co powinno się zwrócić uwagę, co powinno zaniepokoić rodzica/opiekuna

Uwagę rodzica/opiekuna powinny wzbudzić:

• wygląd oczu (zaczerwienione spojówki lub brzegi powiek, łzawienie, opadnięcie powieki, nadmierne rozszerzenie lub zwężenie źrenic, powolna reakcja źrenic na światło, oczopląs przy wpatrywaniu się w stały punkt);
• złe samopoczucie, brak chęci do życia, depresja;
• stany euforyczne, gadatliwość a następnie otępienie i apatia;
• zmiana nawyków żywieniowych - brak apetytu lub objadanie się;
• kłopoty w szkole, wagary, pogorszenie ocen;
• próby wyłudzania lub podbieranie pieniędzy na nieokreślone wydatki;
• nieuzasadnione ataki złości, agresji;
• wychodzenie z domu na krótko, poprzedzone dzwonkiem domofonu lub telefonem od nieznanej osoby;
• wprowadzenie do słownictwa nowych zwrotów, często niezrozumiałych dla dorosłych, tzw. slangu narkotykowego;
• pojawienie się w domu nowych akcesoriów, typu lufki, sreberka, małe woreczki z zamknięciem strunowym, tzw. dilerki, itp.;
• zmiana zapachu ciała.

Do najczęściej spotykanych skutków pojawiających się w trakcie i po zażyciu tzw. dopalaczy możemy zaliczyć:

• bóle głowy, migrena;
• kołatanie serca (przyspieszone tętno często sięgające 200, duszności, ból w klatce piersiowej;
• agresja, zaburzenia koordynacji ruchowej, drżenie rąk;
• nudności, wymioty, biegunka;
• zmęczenie, osłabienie, brak zdolności koncentracji;
• reakcje alergiczne;
• myśli samobójcze, omamy;
• napady leku, halucynacje;
• nadmierna wrażliwość na dźwięki i światło.

Jak należy się zachować, co robić, jeśli na podstawie obserwacji zrodzi się podejrzenie, że dziecko zażywa narkotyki/tzw. dopalacze?

• Po pierwsze, nie należy reagować zbyt gwałtownie. Złość lub próby rozwiązania siłowego mogą spowodować gwałtowne reakcje, zwłaszcza, jeśli niedawno przyjęło środek odurzający (atak serca,  silny atak paniki, duszności).  
• Jeśli  dziecko jest uzależnione, należy motywować je do leczenia i poszukać sprawdzonego ośrodka, jeśli będzie gotowe na leczenie. Najlepiej najpierw wysłuchać, co młody człowiek ma do powiedzenia, starając się zrozumieć jego trudności i problemy. Groźby i kary przynoszą krótkotrwałe i powierzchowne rezultaty. Konieczne jest zdobycie zaufania dziecka oraz nawiązanie z nim lepszego kontaktu.
• Aby  rozwiać podejrzenia, że dziecko być może sięga po narkotyki, można wykonać odpowiednie badania. Do przeprowadzenia odpowiednich testów wystarczy próbka moczu lub śliny, które można zbadać przy pomocy specjalistycznych narkotesterów, które są dostępne w aptekach stacjonarnych lub w Internecie.
• Niestety, w przypadku tzw. dopalaczy, ich wykrycie w organizmie, tym bardziej konkretnej psychoaktywnej substancji, nie jest tak łatwe do stwierdzenia, gdyż skład tzw. dopalaczy jest nieznany i ulega modyfikacjom.

Rodzicu/opiekunie pamiętaj!!!

Dopalacze zażywane są zazwyczaj przez dzieci/młodzież pozostawioną samą sobie, bez opieki i nadzoru, nie znajdującą wspólnego języka zrozumienia z rodzicami/opiekunami. Dobre relacje w rodzinie, jasno wytyczony system wartości, nauka asertywności poprzez budowanie wartości dziecka, życzliwość, akceptacja, codzienny kontakt i poświęcony czas na rozmowy o problemach i zainteresowaniach sprawami dziecka – zdecydowanie pomogą uchronić je przed kontaktem z dopalaczami, które mogą stwarzać zagrożenie dla jego życia i zdrowia.

Dlatego też rodzice i opiekunowie powinni poświęcać więcej czasu
i uwagi swoim dzieciom, rozmawiać o ich problemach dając poczucie wsparcia i zrozumienia, co może ustrzec je przed niebezpiecznym „eksperymentowaniem” z dopalaczami, wielokrotnie kończącym się tragicznie.

Konsekwencje prawne posiadania narkotyków przez młodzież od l. 13.

Zgodnie z  art. 62 ust. 1 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, „kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Z kolei za posiadanie znacznej ilości narkotyków grozi kara więzienia od roku do 10 lat. Natomiast w przypadku, gdy sąd uzna czyn za wypadek mniejszej wagi, sprawca podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności lub karze więzienia do roku.

Sprawca poniesie odpowiedzialność karną, jeżeli popełnił czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat. Sprawa nieletniego, czyli osoby, która ukończyła 13 lat, ale nie ukończyła 17 lat w momencie popełnienia czynu, toczy się przed sądem rodzinnym na podstawie przepisów Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Jeżeli nieletni w momencie popełnienia czynu ukończył 13 lat, odpowiada przed sądem rodzinnym za czyn karalny. W sprawie o czyn karalny sąd rodzinny może zastosować wobec nieletniego środki wychowawcze i poprawcze, wymienione w art. 6 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (uopwsn). Są to:

• udzielenie upomnienia,
• zobowiązanie do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia,
• ustanowienie nadzoru odpowiedzialnego rodziców lub opiekuna,
• ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania – udzielających poręczenia za nieletniego,
• zastosowanie nadzoru kuratora,
• skierowanie do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją,
• orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów,
• orzeczenie przepadku rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego;
• umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim,
• umieszczenie w zakładzie poprawczym.

Kara dla nieletniego za  posiadanie narkotyków: Zgodnie z art. 7 uopwsn, sąd rodzinny może również zobowiązać rodziców lub opiekuna nieletniego do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, poradnią psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, zakładem pracy, w którym jest zatrudniony, oraz lekarzem lub zakładem leczniczym.

Środki wychowawcze i poprawcze wymienione w Ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich sąd może zastosować również wobec osoby, które ukończyła 17 lat, ale nie ukończyła 18 lat w momencie popełnienia czynu, jeżeli popełniony przez nią czyn stanowi występek, stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. W tym przypadku sąd stosuje środki poprawcze lub wychowawcze zamiast kary.

Bibliografia:

Postępy Nauk Medycznych 6/2006

Klinika dla młodzieży Oaza,  www.oaza.pl